Brexit: Η Βρετανία φλερτάρει με τη χαοτική έξοδο 25

Του Κώστα Ράπτη Κάπως περισσότερο σαφής, αλλά οπωσδήποτε και περισσότερο ανησυχητική, είναι η εικόνα που διαμορφώθηκε την εβδομάδα αυτή ως προς την πορεία εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το αντιλαμβάνονται αυτό, λ.χ., οι βρετανικές φαρμακοεταιρείες, οι οποίες αίφνης άρχισαν να συγκεντρώνουν αποθέματα φαρμακευτικού υλικού από τα εργοστάσια παραγωγής τους στην ηπειρωτική Ευρώπη, καθώς το ενδεχόμενο χαοτικών καταστάσεων στα σύνορα από την "ημέρα μηδέν" στις 29 Μαρτίου και εξής γίνεται πιο πιθανό. Οι ψηφοφορίες επί επτά τροπολογιών βουλευτών την Τρίτη στη Βουλή των Κοινοτήτων έδωσαν το περίγραμμα των επιθυμιών του σώματος, που θα πρέπει να λάβει υπόψη της η πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, προκειμένου να διαμορφώσει μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου το τροποποιημένο σχέδιό της για το Brexit, στη θέση εκείνου που έχει ήδη απορριφθεί από το Κοινοβούλιο με διαφορά 230 ψήφων. Η ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ είδε να εγκρίνεται με ψήφους 317, έναντι 301, η "τροπολογία Μπρέιντι" για αντικατάσταση της επίμαχης πρόβλεψης περί δικλίδας ασφαλείας (backstop) στο ιρλανδικό σύνορο με "εναλλακτικές ρυθμίσεις". Οι σκληροί ευρωσκεπτικιστές του κόμματος της πρωθυπουργού και οι Βορειοϊρλανδοί εταίροι της του DUP δεν μπορούσαν παρά να στηρίξουν την τροπολογία, αν και αφήνουν ανοιχτό το τι θα πράξουν στις 13 Φεβρουαρίου. Σημαντική επιτυχία της Μέι ήταν, επίσης, η απόρριψη της τροπολογίας της βουλευτού των Εργατικών, Ιβέτ Κούπερ, για παράταση των προθεσμιών αποχώρησης του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας αν δεν προκύψει συμφωνία με τις Βρυξέλλες έως τα μέσα Φεβρουαρίου. Απερρίφθη, επίσης, και τροπολογία η οποία θα μετέβαλλε τον κανονισμό συζήτησης του Κοινοβουλίου, αφαιρώντας από την κυβέρνηση τη νομοθετική πρωτοβουλία ως προς το Βrexit. Παράλληλα, όμως, οι βουλευτές διακήρυξαν (υιοθετώντας με ψήφους 318, έναντι 310, την τροπολογία της βουλευτίνας των Συντηρητικών Κάρολιν Σπέλμαν και του βουλευτή των Εργατικών Τζακ Ντρόμι) ότι είναι μη αποδεκτή η έξοδος δίχως συμφωνία, περιπλέκοντας, τουλάχιστον σημειολογικά, τις κινήσεις της πρωθυπουργού. Συνάντηση Κόρμπιν-Μέι Όμως το κύριο αποτέλεσμα αυτής της ψηφοφορίας ήταν ότι άνοιξε ο δρόμος για τη διακομματική συνεννόηση: ο ηγέτης των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, ήρε, εφόσον εκπληρώθηκε ο όρος του για αποκλεισμό του άτακτου Brexit, την άρνηση προσέλευσής του σε διάλογο με τη Ντάουνινγκ Στριτ και είχε ήδη την πρώτη του συνεργασία με την Τερέζα Μέι. Όλα αυτά σημαίνουν ότι ο δρόμος για την ακύρωση του Brexit και τη διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος έχει πρακτικά κλείσει και, από την ποικιλία των διαφορετικών σεναρίων, απομένουν στο τραπέζι μόνο δύο: η υιοθέτηση μιας τροποποιημένης εκδοχής του σχεδίου Μέι ή το σκληρό Brexit. Τα κρίσιμα ερωτήματα Μένει, βέβαια, να φανεί τι είδους τροποποιήσεις μπορεί να αποσπάσει η Μέι στον νέο γύρο διαβουλεύσεων με τους Ευρωπαίους ηγέτες, αλλά και ποιο πεδίο συνεννόησης με τους Εργατικούς μπορεί να διαμορφωθεί – γιατί θεωρείται πλέον αδύνατο να υπάρξει μια πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας στηριγμένη αποκλειστικά στους Τόρηδες και το DUP. Όμως η ευρωπαϊκή πλευρά δεν κάμπτεται, ενώ και η κομματική αντιπαράθεση στο εσωτερικό της Βρετανίας δείχνει ακόμη να αποτελεί για όλους τους ενδιαφερόμενους μεγαλύτερη προτεραιότητα από την αποφυγή ενός "ατυχήματος" κατά την έξοδο από την Ε.Ε. Με παραπλήσιες δηλώσεις τους, οι Ντόναλντ Τουσκ, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, Μισέλ Μπαρνιέ, Γκι Φέρχοφστατ και άλλοι κοινοτικοί ιθύνοντες ξεκαθάρισαν ότι δεν προτίθενται να επαναδιαπραγματευτούν το κείμενο της συμφωνίας του "διαζυγίου" με τη Βρετανία, καθώς το επίμαχο θέμα του backstop δεν θεωρείται απλώς ένα διμερές ζήτημα Βρετανίας-Ιρλανδίας, σχετιζόμενο με τη διαφύλαξη της ειρήνευσης που πέτυχε η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, αλλά "ζήτημα ακεραιότητας της κοινής αγοράς". Επιπλέον, τόνισαν ότι δεν υπάρχει ούτε ο χρόνος ούτε οι τεχνικές δυνατότητες ώστε να θεσπιστούν οι "εναλλακτικές ρυθμίσεις" που θα ήθελαν οι Βρετανοί προκειμένου ο απαιτούμενος έλεγχος των προϊόντων να μην προϋποθέτει την επαναφορά "σκληρού συνόρου" στην ιρλανδική νήσο. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας, Λίο Βάραντκαρ, δήλωσε στο Κοινοβούλιό του ότι "δεν υπάρχουν σχέδια να οργανωθεί έκτακτη σύνοδος κορυφής για να συζητηθούν αλλαγές στις κατευθυντήριες οδηγίες, ούτε υπάρχει οποιαδήποτε πίεση για να διεξαχθεί μια τέτοια". Μικρή παραχώρηση Η μόνη διευκολυντική κίνηση την οποία είναι έτοιμοι να κάνουν οι "27" είναι να τροποποιήσουν την πολιτική διακήρυξη που συνοδεύει τη συμφωνία, αφήνοντας περισσότερα ανοιχτά ενδεχόμενα για τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών, και να προσαρτήσουν έναν "κωδίκελλο" (codicil), δηλ. μια δεσμευτική ερμηνευτική δήλωση (όπως είχε συμβεί για να εξασφαλιστεί η κύρωση της συμφωνίας CETA με τον Καναδά) ότι εν προκειμένω η Ε.Ε. δεν επιθυμεί να έχει μόνιμο χαρακτήρα το backstop (δηλ. η δέσμευση όλης της βρετανικής επικράτειας σε μια μορφή τελωνειακής ένωσης) και ευελπιστεί ότι η συμφωνία για τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών, που θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μέχρι τα τέλη του 2020, θα καταστήσει αχρείαστη την ενεργοποίησή του. Πρόκειται για μια παραχώρηση που δεν απαντά στη βρετανική επιθυμία για χρονικό περιορισμό και δυνατότητα μονομερούς αποχώρησης από το backstop. Φυσικά, τυχόν προσχώρηση της Μέι στην άποψη του Κόρμπιν ότι χρειάζεται να παραμείνει η Βρετανία σε μια σχέση τελωνειακής ένωσης με την Ε.Ε. θα καθιστούσε περιττή όλη τη συζήτηση για τα ιρλανδικά σύνορα. Όμως πολιτικά το ζήτημα παραμένει εκρηκτικό. Προς μικρή παράταση Όλα αυτά οδηγούν σχεδόν υποχρεωτικά τη Βρετανίδα πρωθυπουργό στην επιδίωξη μιας παράτασης της προθεσμίας της 29ης Μαρτίου (που προκύπτει από το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας). Όμως οι "27", οι οποίοι θα πρέπει ομόφωνα να συγκατατεθούν σε ένα τέτοιο αίτημα, εκφράζουν ανεπισήμως φόβους ότι η Μέι θα περιοριστεί, λόγω των αντιδράσεων των ευρωσκεπτικιστών στο κόμμα της, σε μια περιορισμένη (λ.χ. τρίμηνη) παράταση, η οποία δεν θα αξιοποιηθεί για τίποτε άλλο παρά για τη μετάθεση ενός αναπότρεπτου "σκληρού Brexit". Κυριαρχεί εντεύθεν της Μάγχης πλέον η πεποίθηση ότι η βρετανική πολιτική τάξη στερείται αξιοπιστίας και αδυνατεί να υπερασπιστεί όσα η ίδια υπογράφει – όπως συνέβη το 2016 με την ευρωβρετανική συμφωνία που ο Ντέιβιντ Κάμερον έθεσε προς έγκριση στο δημοψήφισμα ή τώρα με το σχέδιο που η Μέι και οι Ευρωπαίοι συνομιλητές της ενέκριναν τον Νοέμβριο. Θα πρέπει, όμως, τώρα και οι "27" να αναλογιστούν κατά πόσον με τη στάση τους επιταχύνουν εξελίξεις που δηλώνουν ότι αποθαρρύνουν (άτακτο Brexit, σκληρό σύνορο στην Ιρλανδία) και αν είναι έτοιμοι για τις πρακτικές συνέπειες. Πηγή: capital.gr