Η Βρετανία, η Γαλλία και η κατάσταση της ΕΕ

Της Judy Dempsey Καθώς το 2018 οδεύει προς το τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να αντιμετωπίσει αρκετές κρίσεις. Αυτές οι κρίσεις, αν και είναι πολύ διαφορετικές η μία από την άλλη, έχουν ένα πράγμα κοινό. Οι συνδυασμένες επιδράσεις από την παγκοσμιοποίηση, τη μετανάστευση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν βαθιές επιπτώσεις στη σχέση μεταξύ των ηγετών των δημοκρατικών χωρών και των πολιτών τους. Λίγες (αν υπάρχουν κιόλας) ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατόρθωσαν να βρουν έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτό το ταχέως μεταβαλλόμενο κοινωνικό, οικονομικό και τεχνολογικό τοπίο. Πολύ συχνά χρησιμοποιούν τη μετανάστευση για να αποδώσουν τις ολοένα αυξανόμενες προκλήσεις διακυβέρνησης. Δυστυχώς, αρκετές χώρες στο Μαρακές στις 11 Δεκεμβρίου τάχθηκε εναντίον του μη δεσμευτικού (νομικά) παγκοσμίου συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών για τη μετανάστευση. Όχι ότι η ΕΕ μπορεί ακόμη και να συμφωνήσει σε μια πολιτική για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο, ένα θέμα που έχει γίνει διχαστικό και πικρό. Οι λαϊκιστές έχουν βρει πεδίο δράσης. Για αυτούς, πρόκειται κυρίως για την "ανάκτηση του ελέγχου" από την ΕΕ. Στην πραγματικότητα, στην περίπτωση του Brexit, σημαίνει αποχώρηση από την ΕΕ χωρίς να εξηγεί τις συνέπειες ή να αναλαμβάνει καμία ευθύνη για την επόμενη ημέρα. Η σκληρή αντιπαράθεση για το προσχέδιο της συμφωνίας για το Brexit που πραγματοποιήθηκε μεταξύ της Βρετανίδας πρωθυπουργού Theresa May και τον εταίρο της στη διαπραγμάτευση από την πλευρά της ΕΕ, Michel Barnier, την υποχρέωσαν να αναβάλει την ψηφοφορία στη Βουλή που ήταν προγραμματισμένη για τις 11 Δεκεμβρίου. Είτε εξαιτίας της πολιτικής ανικανότητας είτε για άλλους λόγους, το θέμα του Brexit έχει πολώσει μια χώρα στην οποία δεν υπάρχει πλέον ένα κέντρο. Δεν υπάρχει ένα αφήγημα πλέον για να δημιουργηθεί ένας διάλογος. Ο πραγματισμός και η ευπρέπεια που κάποτε χαρακτήριζαν τον διάλογο στο Ηνωμένο Βασίλειο πλέον δεν υπάρχουν, παρά τις προσπάθειες της May. Η διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, είτε ανέτρεπε το Brexit είτε όχι, θα μπορούσε να εμβαθύνει αυτή την επικίνδυνη πόλωση. Αλλά ποιος ξέρει; Το πολιτικό χάος στη Βρετανία ίσως φανεί απομονωμένο από την ΕΕ. Δεν είναι. Η κρίση έχει φθείρει την κάποτε σημαντική θέση του Λονδίνου στην Ευρώπη. Το γεωστρατηγικό της outlook και οι διπλωματικές της ικανότητες που κάποτε θεωρούνταν εξαιρετικού κύρους στις Βρυξέλλες και στα κράτη-μέλη, πλέον δεν ισχύει. Κρίμα τα λόγια για ανάκτηση ελέγχου. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Emmanuel Macron προσπαθεί να ανακτήσει τον έλεγχο της φιλόδοξης μεταρρυθμιστικής του ατζέντας μετά από τη λαϊκή εξέγερση των κίτρινων γιλέκων. Αυτό που προκάλεσε αυτές τις μεγάλες διαδηλώσεις ήταν η απόφαση του Macron να αυξήσει την τιμή του diesel. Αυτό στα αλήθεια προκάλεσε κινητοποιήσεις στις πόλεις και στα χωριά. Στις 10 Δεκεμβρίου, σε ένα πανεθνικό διάγγελμά του, τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό, ένας ταπεινωμένος Macron αναγκάστηκε να υποχωρήσει μερικώς. "Μπορεί να σας έκανα να πιστεύετε ότι δεν συμμερίζομαι τις ανησυχίες σας, ότι οι προτεραιότητές μου ήταν αλλού", δήλωσε. "Μπορεί να έχω πει λόγια που πλήγωσαν". Ο Macron υποσχέθηκε να αυξήσει τον κατώτατο μισθό, να δώσει τέλος σε έναν αμφιλεγόμενο φόρο για τις συντάξεις κάτω των 2.000 ευρώ το μήνα και να ακυρώσει έναν φόρο επί των υπερωριών. Η αύξηση στα καύσιμα έχει ήδη ανακληθεί. Η κατάργηση του φόρου περιουσίας θα παραμείνει. Αυτό που συχνά ξεχνιέται ότι πως εδώ και οκτώ μήνες που εξελέγη πρόεδρος, ο Macron άνοιξε την αρτηριοσκληρωτική αγορά εργασίας. Συνεργάστηκε με τα μετριοπαθή εργατικά συνδικάτα. Δημιούργησε ένα σύστημα εκπαίδευσης για όσους αποφοιτούν. Σε φτωχές περιοχές, τα σχολεία τώρα έχουν μικρότερες τάξεις για να δίνουν μια ώθηση στα παιδιά που είναι σε μειονεκτική θέση. Σε ό,τι αφορά στο δημοσιονομικό έλλειμμα, για πρώτη φορά από το 2007, ο Macron κατόρθωσε να το μειώσει κάτω από το 3% του ΑΕΠ, όπως προβλέπεται από τους κανόνες της ΕΕ. Η υποχώρησή του είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει το έλλειμμα, κάτι που μπορεί να τον φέρει σε σύγκρουση με την ΕΕ. Δεν θα έκανε πολλά για το χρέος επίσης, το οποίο ήδη αναμένεται να αυξηθεί στο 98,7% του ΑΕΠ φέτος. Αν και ταπεινωμένος, ο Macron και πάλι φαίνεται αποφασισμένος να αλλάξει τη Γαλλία. Στο διάγγελμά του, δήλωσε πως η δυσαρέσκεια του κόσμου πάει πίσω "σαράντα χρόνια". Έχει δίκιο. Η Γαλλία είναι μια πλούσια αλλά μη ανταγωνιστική χώρα. Ο Macron εξελέγη υποσχόμενος μεταρρυθμίσεις και χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις συγκεντρώσεις για να περάσει τις ιδέες του. τώρα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με διαφορετικό τρόπο. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι πρέπει να επανασυνδεθεί με τους πολίτες. Σχεδιάζει να συναντηθεί κατ’ ιδίαν με τους δημάρχους της χώρας για να "διευκολύνει έναν εθνικό διάλογο". Ο Macron πρέπει να κινηθεί γρήγορα. Η άκρα αριστερά και η άκρα δεξιά απολαμβάνουν τα προβλήματα του Γάλλου προέδρου, ιδιαίτερα καθώς η προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές για την Ευρωβουλή του 2019 ξεκινούν τον επόμενο μήνα. Είναι έμπειροι στην χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά όπως και οι υπέρμαχοι του Brexit, δεν έχουν επιλογές εκτός από το να "ανακτήσουν τον έλεγχο" και να φορτώσουν την επόμενη γενιά με τεράστια εθνικά χρέη. Στην Ιταλία, μια λαϊκιστική κυβέρνηση είναι "στα μαχαίρια" με την ΕΕ για το μέγεθος του δημοσιονομικού της ελλείμματος, το αυξημένο εθνικό χρέος και τα σχέδιά της για την αύξηση των δαπανών, ανεξαρτήτως από το πώς θα επηρεαστούν η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα. Για να εκπληρώσει τις προεκλογικές της δεσμεύσεις, η κυβέρνηση θέλει να μειώσει το όριο συνταξιοδότησης και να αυξήσει τις δαπάνες στις υποδομές και στην κοινωνική πρόνοια, και η χρηματοδότηση για όλα αυτά να έρθει από δανεισμό. Η Ιταλία έχει το μεγαλύτερο κρατικό χρέος στην ΕΕ, στα 2,3 τρισ. δολάρια. Το φορτίο του χρέους ως ποσοστό της ετήσιας οικονομικής δραστηριότητας, ανέρχεται στο 132%, πίσω μόνο από το ελληνικό. Αυτές οι κρίσεις αποτυπώνουν μια βαθιά ασθένεια στην ΕΕ, μια βαθιά αίσθηση ανασφάλειας για το μέλλον, που επιδεινώνεται από αυτό που ανέφερα πιο πάνω: παγκοσμιοποίηση, μετανάστευση και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ηγεσία δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις. Η ασθένεια δεν χρειάζεται να είναι μόνιμη. Δείτε πώς αντέδρασε η Annegret Kramp-Karrenbauer, η νέα ηγέτης του γερμανικού Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, στις ταραχές στη Γαλλία: "Νομίζω πως η Γερμανία είναι σε διαφορετική κατάσταση, διότι μέσω της οικονομίας κοινωνικής αγοράς και του συστήματός μας κοινωνικής συνεργασίας, έχουμε ένα σύστημα όπου πολλά ζητήματα και συγκρούσεις συζητούνται πάντα και διευθετούνται σε τακτικές δομές. Και ελπίζω ότι στη Γερμανία μπορούμε να διατηρήσουμε την ειρήνη, την κοινωνική ειρήνη που έχουμε εξαιτίας αυτού". Ας ελπίσουμε ότι έχει δίκιο. Πηγή: capital.gr