Τι συμβαίνει στη Χιλή: Το μοντέλο Πινοσέτ και οι διαδηλώσεις

Η Χιλή ήταν η χώρα που κατάφερε να ξεπεράσει με επιτυχία την υπανάπτυξη στη Λατινική Αμερική, σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους της από τη φτώχεια. Από την ίδια στιγμή, από τη στιγμή που η Χιλή μεταπήδησε στη δημοκρατία, η δεξιά και η αριστερά συνυπήρχαν αρμονικά. Η κεντροαριστερή κυριαρχούσε για 24 χρόνια και η κεντροδεξιά για περίπου 5 χρόνια. Και οι δύο έχουν υποστηρίξει τη δημοκρατία, την ιδιωτική επιχειρηματικότητα, τις ελεύθερες αγορές και την παγκόσμια ολοκλήρωση. Ωστόσο, οι δυστυχισμένοι και εξαγριωμένοι Χιλιανοί φαίνεται ότι έχουν επικεντρωθεί σε πολλά θέματα. Συντάξεις Πρώτον, οι Χιλιανοί διαμαρτύρονται για το σύστημα συνταξιοδότησης και τα συνταξιοδοτικά προγράμματα. Τις μεμονωμένες συντάξεις διαχειρίζονται μια σειρά ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Το επιχείρημα που ανακύπτει συχνά είναι ότι αυτοί που διαχειρίζονται αυτές τις συντάξεις είναι οι πλουσιότεροι επιχειρηματίες, ενώ πολλοί συνταξιούχοι λαμβάνουν συντάξεις κατώτερες του κατώτατου μισθού. Φορολογική ανισότητα Οι Χιλιανοί έχουν επίσης εξοργιστεί για το Φορολογικό Σύστημα. Υποστηρίζεται ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι πληρώνουν λιγότερους φόρους από τους υπόλοιπους. Η καταγγελία αντικατοπτρίζεται σε πλείστα επιχειρήματα που καταγγέλλουν την υψηλή ανισότητα και τη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια μερικών. Η οικονομική επιτροπή για τη Λατινική Αμερική (ECLA ή CEPAL στα ισπανικά) ανέφερε νωρίτερα φέτος ότι το 1% του πληθυσμού της Χιλής ελέγχει το 26,5% του εθνικού πλούτου, ενώ το 66,5% ελέγχει μόνο το 2,1% του εθνικού πλούτου. Εκπαίδευση Η Εκπαίδευση θεωρείται, όπως στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, ως κλειδί για την κοινωνική κινητικότητα. Πολλοί Χιλιανοί δεν έχουν πρόσβαση σε καλή παιδεία για τα παιδιά τους, που θα τους επέτρεπε να προετοιμαστούν για μια καλή τριτοβάθμια εκπαίδευση και, κατά συνέπεια, για την κοινωνική κινητικότητα. Η ποιότητα των σχολείων σε πιο προνομιούχες γειτονιές είναι καλύτερη από εκείνη των γειτονιών χαμηλού εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, όσοι ζουν σε πιο προνομιούχες γειτονιές είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση από όσους δεν το κάνουν. Παραδόξως, είναι εμφανές ότι εκείνοι που πήγαν σε καλύτερα δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια είχαν πρόσβαση στο δημόσιο πανεπιστημιακό σύστημα (το οποίο είναι δωρεάν), ενώ εκείνοι που προέρχονταν από λιγότερο προνομιούχο υπόβαθρο δεν κατάφεραν να έχουν τα αποτελέσματα που χρειάζονταν ώστε να μπουν στο δημόσιο πανεπιστήμιο και, επομένως, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να παρακολουθήσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια των οποίων τα δίδακτρα είναι φυσικά απαγορευτικά. Υγεία. Την Υγεία, σε αντίθεση με τις συντάξεις γήρατος, διαχειρίζεται ένα μικτό δημόσιο και ιδιωτικό σύστημα. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα, που φυσικά πάσχει από πολλά προβλήματα. Δεν υπάρχουν αρκετά νοσοκομεία και ειδικοί και η προληπτική υγεία είναι ανεπαρκής. Οι λίστες αναμονής είναι μεγάλες. Τα ασφάλιστρα είναι υψηλά και η κάλυψη ανεπαρκής. Το καθεστώς Πινοσέτ (1973-1990) ενέκρινε την οικονομική φιλοσοφία του Μίλτον Φρίντμαν και των φοιτητών του, από τη Χιλή (Chicago Boys), σύμφωνα με τις οποίες μια ελεύθερη αγορά με όσο το δυνατό μικρότερη, κρατική παρέμβαση, θα ωφελήσει όλους. Αυτό το νεοφιλελεύθερο μοντέλο προκάλεσε οικονομική ανάπτυξη και μείωση της φτώχειας, αλλά μετέτρεψε τη Χιλή σε μια μεγάλη ιδιωτική επιχείρηση. Η δημόσια πρόνοια, όπως οι συντάξεις και η υγειονομική περίθαλψη, έγιναν μια κερδοφόρα επιχείρηση. Επιπλέον, οι μεγάλες βιομηχανίες συχνά συνεννοούνται για την αύξηση των τιμών. Μέρος του προβλήματος, πολλοί πιστεύουν, είναι ενσωματωμένο στο σύνταγμα της Χιλής του 1980, που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Πινοσέτ. Το σύνταγμα της Χιλής παρουσιάζει ορισμένα εμπόδια που περιορίζουν την ικανότητα του κράτους να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο. Αυτό έχει περιορίσει την ικανότητα των πολιτών να θέτουν απαιτήσεις στο κράτος και την κυβέρνηση και το κράτος έχει χάσει την ικανότητά του να εφαρμόζει ρυθμιστική εξουσία σε τομείς όπως η οικονομία, η υγειονομική περίθαλψη και τα σχέδια συνταξιοδότησης. Η τροποποίηση ή η αλλαγή βασικού συνταγματικού νόμου ή διάταξης απαιτεί την έγκριση των 4/7 των αντιπροσώπων και των γερουσιαστών. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της προεδρικής θητείας του Ρικάρντο Λάγος (2000-2006), ο πρόεδρος πρότεινε ένα νομοσχέδιο για την ασφάλιση ανεργίας. Ορισμένα μέλη του κοινοβουλίου υποστήριξαν ότι ένα τέτοιο μέτρο πρέπει να αναληφθεί από τον ιδιωτικό τομέα και όχι από το κράτος. Η αντίρρηση μιας κοινοβουλευτικής μειοψηφίας ήταν αρκετή για να σταματήσει το έργο και, συνεπώς, το έργο της παγκόσμιας προστασίας της ανεργίας έσβησε. Έτσι, το Σύνταγμα γίνεται ευρέως αντιληπτό από τους πολίτες και τους αναλυτές ως ευεργετικό για οικονομικά ισχυρούς και ειδικά συμφέροντα. Η κυβέρνηση του προέδρου Σεμπαστιάν Πινιέρα, αρχικά σοκαρισμένη και έκπληκτη από τη βία που επέδειξαν ορισμένοι από τους διαδηλωτές, απάντησε στέλνοντας τον στρατό και την αστυνομία ασφαλείας (carabineros). Οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας, μαζί με κάποιες υπερβολές και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έγιναν σε μια χώρα που εξακολουθούσε να τραυματίζεται από το πραξικόπημα του 1973 και το επακόλουθο στρατιωτικό καθεστώς που διήρκεσε 17 χρόνια. Ωστόσο, ο πρόεδρος ζήτησε συγγνώμη αργότερα. Μέλη του κυβερνώντος συνασπισμού του έδειξαν κατανόηση και προθυμία να αλλάξουν. Αναλάμβαναν την ευθύνη και δήλωσαν ότι η διακοπή των διαμαρτυριών μπορεί να γίνει μόνο μέσω εκτεταμένων κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Ένα άλλο μέλος του συνασπισμού του Πινιέρα επεσήμανε ότι "πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη να δημιουργήσουμε μια ουσιαστική κοινωνική ατζέντα με στόχο τη βελτίωση των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, της υγειονομικής περίθαλψης και της ποιότητας ζωής". Έτσι, ο Πινιέρα ανασχημάτισε την κυβέρνησή του και έκανε κάποιες άμεσες μεταρρυθμίσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι επετεύχθη συμφωνία για τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Συμφωνήθηκε να ζητηθεί η εκλογή συστατικής συνέλευσης τον Οκτώβριο του 2020. Μόλις εκλεγούν, θα έχουν μεταξύ 9 μηνών και ενός έτους, ώστε να συντάξουν ένα νέο σύνταγμα. Τα άρθρα και οι διατάξεις του Συντάγματος πρέπει να εγκριθούν από τα 2/3 της Συντακτικής Συνέλευσης. Τότε το ίδιο το Σύνταγμα θα πρέπει να εγκριθεί από δημοψήφισμα και από το Χιλιανό Κογκρέσο. Με τον τρόπο αυτό, το σύνταγμα θα αποτρέψει τους χειρισμούς που βίωσαν οι μπολιβαριανές χώρες όπου χρησιμοποιήθηκαν οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις για την επανασύσταση του κράτους, τη διαιώνιση των εκλεγμένων δικτατόρων στην εξουσία και την καταστροφή του παλαιού κοινοβουλίου. Οι διαμαρτυρίες των Χιλιανών χρησιμοποιήθηκαν για να στιγματίσουν τη Χιλή και το μοντέλο ανάπτυξής της ως αποτυχία και να απεικονίσουν τη Χιλή ως μύθο και τον σοσιαλισμό ως λύση. Ωστόσο, πρόκειται για μερική και μεροληπτική ανάλυση. Αφενός, το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της Χιλής προκάλεσε τεράστια αύξηση και σημαντική μείωση της φτώχειας. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης σαφές ότι το μοντέλο περιορίζει την ικανότητα του κράτους να εφαρμόζει πολιτικές ευημερίας και αναδιανομής ακόμη και όταν είναι ζωτικής σημασίας. Στη Χιλή, είδαμε ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα πολιτικής τάξης που ανέλαβε την ευθύνη και ανταποκρίθηκε όπως θα έπρεπε να κάνουν δημοκρατικοί ηγέτες. Αυτό έρχεται σε έντονη αντίθεση με αυτό που συνέβη στη Βενεζουέλα, τη Νικαράγουα, τη Βολιβία του Έβο Μοράλες και την Αργεντινή της Κίρχνερ, όπου οι κυβερνήσεις ανέλαβαν μια αμυντική στάση και κατηγόρησαν τρίτους όπως την αντιπολίτευση, την παγκοσμιοποίηση, τις Ηνωμένες Πολιτείες ή κάποια άλλη οντότητα. Πηγή: capital.gr